Uutgaon bie ons in den Achterhoek.

 

Met völle muujte e’schreven in het Saksisch dialect.

 

Vanmargen laezen ik een stuksken in de krante van columnist en old-plaatsgenoot Arie Ribbers (stukskes van um laes ik altied, waorumme wet ik niet goed, ik denke dat de sfeer in zien stukskes mien ansprekt), dat mien an ut prakkezeren zetten. Dat ging oaver het uutgaon en de verschillen tussen vrogger en vandage de dag.

Now wet ik van het hedendaagse uutgaon bitter weinig af, behalven dan dat ze tegeswoordig onmundig late van huus af gaot, zich eerst in een “keet gaot indrinken” en daornao in de disco verdwient tot zo umsgeveer de volgende margen an toe.

Van het vroggere uutgaon wet ik zovölle te meer af, um niet te zeggen bienao alles en daor wi’k wel wat over kwiet, maor ok weer niet alles, dat snapt ielle wel.

Mien eerste herinneringen an “uutgaon” begint zo’n betjen in de beginjaoren vieftig en spölt zich af in mien geboortedorp Vorden, waor in de Dorpsstraote “Het Nutsgebouw” ston, in de volksmond “Het Nut” e' nuumd en waor zich bienao alles, wat der zich op cultureel gebied in ons dorp in die jaoren afspöllen plaatsvond, van laezingen, tentoonstellingen en toneelveurstellingen tot muziekuutvoeringen an toe.

Bie deze beide laatste evenementen was ter ok altied dansen ant ‘t ende, dan ston der een advertentie van dat evenement in ’t Contact met onderan de mededeling: “Na afloop bal”. Dat was veur völle jonges en deerns een mooie geleagenheid um mekare nog ens effen in de armen te hollen, onder het mom van “Cultuurbezuuk”. 

Een keer of vier in’t jaor echter was ter allene maor dansen en dat begon umstreeks half acht en was um half twaalf af e' lopen. Bie de ingang zat der dan iemand, heel vake Willem Koop, de conciërge, die oe,  a’j de intree betaald hadden, een stempel op de hand zetten en dan ko’j de helen  aovend dansen, net zo völle a’j wollen.

Soms was ter ok een dansaovend die bieveurbeeld deur een vereniging  georganiseerd wier, meestal um de kas wat te spekken en dan ko’j veur niks naor binnen, maor dan mos ie per dans betalen en dat heitten “Dubbeltjesdansen”. Dat ging as volgt: As de muziek begon te spöllen dan vroog ie as jongen een deerne ten dans. As het eerste nummer afgelopen was, kwammen der een paar mansluu met een dienblad of een groot soepbord rond deur de zaal en alle jongens die edanst hadden mossen daor een dubbeltjen op doen. Jao, dat laes ie goed, allene de jonges, wat een discriminatie was ter toen al! As die kearls helemaole rond ewes waren en alle dubbeltjes verzameld hadden, kreeg de muziek een seintjen en wier het tweede nummer espöld. Daornao ko’j weer gaon zitten, tot an de volgende ronde. Um zo völle meugelijk dubbeltjes bie mekare te kriegen op enen aovend wodden an de muzikanten evraogd um de nummers zo kort meugelijk te hollen, aeven as de pauzes tussen de dansbeurten in, natuurlijk. Ok toen al draaien dus alles um geld, zoa ’j hieruut begriept en de muzikanten hadden an dat gebens een gluuiende hekkel.

Der zat ok een veurdeel an disse maniere van betalen, want a ’j wat slech bie kas wazzen, en dat kwam in die tied geregeld veur, dan ko ’j zelf bepalen hoe vake of ie de bane op gingen um te dansen. Sommigen hadden an twee keer genog um een deerne te versieren en dan ko ’j de rest van oew centen an een extra biertjen of borreltjen uutgeven, zo ging dat in die dage.

Wat mien in het baovenvermelde stuksken van Arie Ribbers het meeste trof, was de volgende regel: [Op het moment dat The Moodchers als afsluiting van de avond het welbekende “In the Mood”speelden], dat was hun “Tune”, herkenningsmelodie zeien wie in die dage, was het net of ze mien met een spelde stokken en zag ik het inens allemaole weer op mien netvlies langskommen en dat was pure emotie, dat mot ik oele eerluk bekennen. 

Ik wazze weer veertien jaor, bienao vieftiene en veur de eerste keer op de dansvloere. Ik hadde met een stelletjen kammeräö al een stuk of tien danslessen ehad bie onzen plaatseleken  dansmeister Kroneman en mog dat van miene olders veur de eerste keer in de praktijk brengen, natuurlijk met de mededeling: “Drek nao afloop naor huus, begreppen?”en dat was al heel wat, want der wazzen der ok wat die al um elf uur thuus mossen wean. Gelukkig wazzen mien olders daor heel geschikt in en wazzen ze nog neet vergetten, dat een koe ooit kalf ewes is. Dus zodoende kon ik toen veur de eerste keere metmaken, dat The Moodchers as leste nummer van de dansaovend “In the Mood” spöllen en daor mo’j bie ewes wean um te begriepen wat dat beteikent. Dat was het ende van een prachtigen aovend, oew eersten dansaovend, waorop de beste band uut den Achterhoek en verre umstreken muziek emaakt hadde, maor dat besef ie later pas. Daor gingen twee van de vier muzikanten, die de helen aovend accordeon en saxofoon espölt hadden, overende stoan, pakken ieders een trompet en spöllen toen tweestemmig  “In the Mood”, zo hartstikke mooi, zoas allene The Moodchers dat spöllen konnen. A' k der noe, bienao zestig jaor later, nog an terugge denke, loopt mien de groezels nog over de rugge.

 

 

En dat hek daornao nog zeker een paar honderd keer met e' maakt. Wat konnen die jonges, der was trouwens in het begin ok een deerne bie, Annie heitten ze, geweldig goeie muziek maken, better was ter niet, of um et zoas onze oosterburen te zeggen: “Sonderklasse”.

Of dat now kwam da ’k van huus uut nogal muzikaal anelegd wazze en dat mien deurumme die goeie muziek zo anspraok, ik wette het neet, maor vanaf den dag he ’k mien veurenommen um later ok dansmuzikant te wodden, wat mien te langen leste ok gelukt is. Maor zo wiet bu ’w nog neet, eers mo’k oeleu nog vertellen, waor der allemaole edanst wier in die tied, want wiele bleven natuurlek neet in Vorden hangen, maor trokken der ok op uut, vanzelfsprekkend met de fietse.

De eerste kere buuten het dorp gingen wielle naor Concordia in Hengel, waor de familie Boerman de scepter zwaaien. Een prachtigen en gezelligen danszaal, waor völle volk kwam en waor nooit trammelant was, zowiet ik wette.

Wat later gingen wielle ok wel wat wieter van huus af, zoas naor Lochem, Laorne of Reurle, daor ha’j De Keizerskroon van de familie van Tuil en daor ko ’j zowat elken zundagaovend terechte um te dansen en dat begon daor al um zes uur, ak et goed onthollen hebbe. Daor bu ’w ok verscheidene keren ewes.

Weer wat later trokken wiele nog wieterop naor Borculo, daor ha ’j twee zalen waor vake dansen was, bie Peters en bie Hargeerds. Den laatsten ston bekend as HaJé, want den Hargeerds heitten Hendrik Jan van veuren. Dat was een bitjen een aparten kearl, den HaJé, daor mos ie gin ruzie met kriegen en dat he ’k ok nooit met e' maakt, trouwens. Hé was denk ik umstreeks 1,95 meter hoge, had arms as möllewieken, hande as kolenschuppen en hé waog schat ik zo’n 125 kilo. At der al ens een paar jonges verkeerd wollen, dan hoeven HaJé allene maor te kieken en dan wodden et al knap rustig. Ai ’j trouwens met twee man bij um an   ’t schap kwammen en ie bestellen 2 bier, dan kek e oe stomverwonderd an, tappen der 3 in en zei “proost” en ie betalen der ok 3, maor dat effen tussendeur.

Dus hoe ging dat s’  zundagsmiddags op het voetbalveld, as ter dan ene vroog: “waor gao ’j vanaovend hen“? En a ’j dan nog een paar stuuver in de tesse hadden, dan was et antwoord: “Naor HaJé”. En daor gingen wiele vake hen, want daor was het hadstikke gezellig. Meestal met de busse van de 'Gelderse Tram', maor dat had as naodeel da ’j dan al un kwart oaver tiene terugge mossen, want dan ging de laatste busse terugge naor Vorden. Aj 'j dan een deerntjen op ’t oge hadden, dee de andere kante uut mos dan ha ’j een probleem, maor neet zo heel lange, want bie HaJé kon bienao alles opelöst wodden, veural a ’j zo langzamerhand een bitjen bie de inventaris begonnen te hören, zoas wiele, dan ging dat as volgt: Dan ging ie naor het cafégedeelte waor HaJé zelf achter de bierpompe ston en dan dee ie oew verhaal. Het antwoord: “Mien jonge, gaot is effen hiernaost in de schuure kieken of ter nog een fietse steet, dan kö ’j den wel metnemmen en dan breng ie um volgende wekke maor weer met terugge”. En zo gebeuren dat, wat een mooie tied was dat toch.

En bienao oaveral waor adde wiele kwammen, wazzen ok The Moodchers, altied goeie zin en altied goeie muziek, tot in de 90er jaoren an toe hebt ze et vol e' hollen, de laatste jaoren meestal met zien tweeën, de breurs Ap en Henk Waanders, ongeleufelek.

Midden in de 50er joaren bun ’k zelf begonnen muziek te maken met een stelletjen Vordense jonges, heel völle oefenen op zundagmargen in de zaal van Hotel Bakker, onze thuushaven zo gezegd, heel gezellig, want in Vorden was ter in die tied wieter weinig te belaeven op zundagmargen. Dus zodoende kwammen der steeds meer jongeluu zo maor effen binnenlopen, ok jonges die een muziekinstrument metbrachen en een nummertjen metspöllen, ok uut andere plaatsen en met soms al wat ervaring bie andere bandjes. Zo sudderen dat wieter tot der opens een vraoge kwam van denzelfden Vordensen dansmeister, den ons het dansen eleerd hadde, of wiele wollen spöllen op het eindbal van ziene dansschole.

Dan hei et toch mooi veur mekare, daor wo ’j blie van en ok zenuwachtig, a ’j de eerste kere in het ech mot spöllen.

Een volledig programma veur een helen aovend hadde wiele nog lange neet, maor dat gaf niks; wie hebt alle nummers die ’w kenden meerdere maolen achter mekare espölt en daor tussendeur wodden der grammofoonplaten edraaid, net as op de gewone dansles.

Zo is dat zeutjesan begonnen en steeds vaker, tot da ’j een zekere bekendheid kriegt en dan wo ’j der druk met.

Meer as viefentwintig jaor he ’w dat volehollen en bu ’w in de loop der jaoren wel zo’n bitjen in alle feestzalen van den Achterhoek ewes. Wiele hebt met völle plezier goeie muziek emaakt op dansaovenden en honderden brulften en niet te vergetten 12 jaor achter mekare op het carnaval van “De Deurdraaiers” op de Kranenburg, dat was een enorme happening in die jaor ’n, waor den halven Achterhoek op af kwam.

The Moodchers werden van idool tot leuke collega’s, die, a ’j ze ergens tegenkwammen, altied wel in waren veur een gezellig präötjen en ons nooit as concurrenten hebt e 'zien. Dat kon ok neet want The Moodchers hadden gin concurrenten, daor was ter maor ene van, onantastbaor!!! Wiele hadden ok een wat andere bezetting, met 5 man tegenover hullie met 4 en wielle spöllen ok wat meer swingmuziek in die tied, zo had iederene toch een betjen zien eigen geluud.

Dit is dan het ende van een herinnering an een klein deel van miene jeugd, dat zo maor in mien opborrelen deur dat stuksken in de krante van Arie Ribbers. Zo zie ’j maor weer dat één enkele regel in de krante soms heel wat ganks kan maken en dan schrief ie dat op, zo maor in een opwelling. Volgens mien gif het wel een betjen de sfeer weer van de 50er-en 60er jaoren bij ons in de Achterhoek, die niet te vergelieken is met vandage den dag.

 

Ik heb dit verhaaltjen in ’t Achterhoeks, officieel Saksisch dialect, eschreven want die taal kump toch het kortste bie mien denken.

Maor schrieven in t' Achterhoeks is völle maolen moeileker dan da 'k verwacht hadde en ik heb geregeld de WALD woordenlieste der bie motten pakken um de juuste spelling te vinden. Trouwens, WALD steet veur Woordenlijst Achterhoekse en Liemerse Dialecten, zo, dan weet ielle dat ok weer!

Ik laot et oele laezen en ik hoppe da ’j der wat an vindt en zo niet,…………..gauw vergetten.

 

De pianospöller. (Wim Jansen 2008)